4. Planlama ve Organizasyon

4.1. Temizlik Stratejisi

Temizlik stratejisinde amaç, suyun korunması, halkın memnuniyeti ve işletme zararlarının minimuma indirilmesidir. Kanalizasyon İdareleri temizlik işlerini ya kendi personeliyle yaparlar ya da yüklenici firmalara verirler. Daha sonra bu işler için kalite kontrol yapılmalıdır. Daha ucuz ve etkili bir temizlik için, kanalların tanınması ve her şebeke için farklı strateji geliştirmek gerekmektedir.

Temizleme Stratejisi Geliştirilirken Göz Önünde Tutulması Gerekenler

• Şebeke koşulları; İşletmenin ve mevcut durum hakkındaki bilgilerin değerlendirilmesi, yerel koşulların ve şebeke koşullarının göz önünde tutulması gereklidir.
• İşletmenin sahip olduğu tecrübelerin sistemli olarak kullanılması: Temizleme çalışmalarında, şaft denetimlerinde ve tamirlerle elde edilen tecrübeleri kapsar.
• Kalite kontroller: Kanallarda ayna ya da kamera ile denetim izlenebilir.
• Bütçe, personel ve araç-gereçlerin planlanması Yapılacak işler ve amaçlar sahip olunan kaynaklar doğrultusunda planlanmalıdır.

Temizleme Stratejisinin Temel Taşları

Temizleme stratejisi aşağıdaki adımları kapsar;

• Şebeke bilgileri,
• İşletmenin tecrübeleri,
• Kalite kontrol,
• Bütçe ve Kapasiteler

Temizleme stratejisini ve şebekenin bölümlerinde ne şekilde olacağını şirketin tecrübeleri belirler.

İşletmenin tecrübelerinin kullanılması;

Şirketin tecrübeleri doğrultusunda az kirlenen kanallar çok kirlenenlere göre daha az sıklıkta temizlenebilir. Böylece maliyet azalmış olur.

Modern EDV – çözümleri bilgilerin toplanmasını ve değerlendirilmesini kolaylaştırır.

4.2. Tortuların Değerlendirilmesi

Tortuların değerlendirilmesi işletmenin tecrübelerini ve bilgilerini geliştirir. Tecrübeli bir çalışan temizleme esnasındaki gözlemleriyle (miktarına ve içeriğine bakarak) tortuyu değerlendirebilir. Buradaki önemli noktalar:

• Şaft kuyusundaki temizlik öncesindeki kirlilik,
• Temizleme ve emme (çekme) çalışmasındaki ses gelişimi,
• Akan suyun renk değişimidir.

4.3. Firma Tecrübelerinin Sistemli Şekilde Toplanması

• Tecrübeler sayesinde temizliğin odak noktası belirlenir. Daha önceki tecrübelerle masraf yapılmadan tortulanma hakkında bilgi sahibi olunabilir.
• Temizleme planının etkili şekilde yürütülmesi için 2–3 kategoride değerlendirilmesi gerekir. Örneğin, kirlilik az, orta ya da çok.
• Bu bilgiler yüklenicilerin yaptığı çalışmaların inanırlılığının kontrolüne de yardımcı olur.

4.4. Denetim Önlemleri

Şaftın içinden kirlenmeye klasik metotla (ayna yöntemiyle) bakılabilir. Aynı zamanda Zoom – Saft kamera da kullanılabilir. Optik zoom’ a sahip ve üzerine güçlü lamba monte edilmiş Zoom – Şaft kamerası ile şafta girmeden kirlenme gözlenebilir.Yüksek basınçlı nozul üzerine yerleştirilmiş TV – denetim ile de tortular optik olarak izlenebilir. Bu sistem operatöre temizleme sırasında monitörden borulardaki kirliliği görme fırsatı sunar. Böylece nozulu istediği yere götürebilir.

4.5. Temizleme Planı

Temizleme planı, seçilen şebeke kesitinin hangi yöntemle, hangi sürede temizleneceğine açıklık getirir.

• Kanalın yapısı, çalışmasına etki eder (içerdeki engeller, oluşmuş bozukluklar, evlerle olan bağlantılar),
• Halkın yoğun olduğu yerler öncelikli olmalıdır,
• Çalışanların bireysel özellikleri, çalışma yöntemi ve aletler göz önünde tutulmalıdır.

Çalışmaya başlamadan şu sorulara açıklık getirilmelidir;

• Kapasitelerimiz ne kadardır (araç, personel, aletler, bütçe) ?
• Şafta giriş ve trafik durumu nasıldır?
• Kanal çalışmaları kanalın yapısına uygun mu?
• Çalışma için ruhsat yada onaya ihtiyaç var mı, ve bunlar alındı mı (trafik için izin, trafik düzenlemesi için izin ve tabelalar, ikaz tabelaları, gece ve hafta sonu çalışma için izin)?
• Kanallardaki yapısal farklılıklar nelerdir?

4.6. Çalışma Hazırlığı

• Gerekli güvenlik donanımı her gün hazırlanmalı ve diğer aletlerle beraber götürülmelidir.
• Temizlik ve şebeke planları hazır mı?
• Gerekli malzemeler (su, mazot, yağ gibi) alındı mı?
• Gerekli aletler alındı mı ve birbirlerine uygun mu? (Örneğin, nozullar pompaya ve hortuma uygun mu?)

Şebeke planında suyun akış yönü, genel bilgiler, yerle ilgili durum bilgileri, yerel özellikler ve beklenen kirlenme miktarı belirlenir.

Yapılan çalışmaların dokümantasyonu yapılmalıdır.

• Yapılan dokümanlarda çalışmanın zamanı, şaftla ve durumla ilgili bilgiler bulunmalıdır,
• Kirlenme miktarı ve temizleme aşamaları temizleme planında belirtilmelidir,
• Güvenlik için gerekli bilgiler belirlenmelidir (zehirli ya da patlayabilecek atmosfer).

 

5. Temizlik Verimi

Temizleme verimi, şebeke durumu ve belirlenmiş temizlik hedefleri gibi faktörlere bağlıdır.

• Temizlik hedefi; Genelde tüm kanal duvarını temizlemek için ikinci bir temizleme aşaması daha gerektirir.
• Tortunun çeşit ve miktarı; Tortular sertliklerine göre kolay ya da zor çözülebilir olabilir. Büyük çamur kütleleri temizlik aşamasını geciktirebilir. Kanaldaki çamur çekildikten sonra içindeki kimyevi maddeler aracın çamur haznesinde etkisizleştirilir.
• Kanal durumu; Büyük kanalların temizliği daha masraflı olur.
• Yerel özellikler; Bölgedeki zor çalışma koşulları çalışmayı olumsuz etkiler.

5.1. Temizlik Verimine Etki Eden Faktörler

• Araç-gereçler ve kullanım; Verimsiz temizlik aletleri ve kullanım hataları temizlik verimini düşürür. Kalite kontrol yapılmazsa bunlar fark edilemez.
• Çalışanların motivasyonu ve eğitimi; Motive olmamış ve eğitimsiz temizleme elemanları temizlik verimine olumsuz etki eder.

Çeşitli enstitüler bu konuda eğitim vermektedirler. Özellikle yeni çalışanlara bu eğitimler önerilmektedir. Temizlik işlerinin yüklenici firmalara verilişinde personel nitelikleri sorgulanmalıdır. Temizlik verimine etki eden faktörler;

• Personel,
• Araç ve kullanımı,
• Şebeke durumu, temizleme şekli, kalite kontrol,
• Kanal geometrisi ve eğimi,
• Malzeme türü, yapılışı ve yaşı olmaktadır.

 

6. Temizleme Planının Yazılması

Burada çalışanların müzakereleri doğrultusunda bilgiler toplanır ve ihtiyaç doğrultusunda diğer bölümler için hazırlık yapılır (yapı bölümü, düzenleme, drenaj-arıtma).

6.1. Günlük Yapılan İşin Yazılması

Temizlikle görevli şefin personelle iş sonunda görüşme yapmasıyla temizlik hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığı belirlenir. Çok özel durumlar dışında bu hedeflere ulaşılması gerekmektedir.

Her bir temizlik aracının kendi sahasında yaptığı temizlikten sonra bir plan hazırlanır. Çalışma sonrası personel bir araya gelip topladıkları bilgileri birleştirirler ve tartışırlar. Böylece önemli bilgi ve tecrübeler formalite olmaktan çıkarılır.

 

7. Sonuç

Eğer kanal temizleme ihaleleri özel firmalara verilmiş ise atıklarla ilgili bilgilerin işverene ulaşması gerekmektedir. Genelde temizlik planı ve verimin açıklanması konuları eksik kalmaktadır. Mali nedenlerden dolayı çoğu zaman temizlik başarısının kontrolü yapılmaz ise hesaplandırmanın temel unsuru ihmal edilmiş olur.

• Temizlik verimi kontrolleri numuneler yardımıyla yapılmalıdır,
• İşin güvenirliliği için yüksek verimli günler ve zaman kayıpları yüklenici firma ile konuşulmalıdır.

İş verimi yazılırken en az aşağıdaki içeriklerin bulunmasına dikkat edilmelidir;

1. Temizleme çeşidinin ve temizleme kanallarının yazılması,
2. Şaftların yeri ve ulaşımı,
3. Temizlemenin süresi,
4. Temizleme suyu,
5. Çıkarılan atıkların etkisizleştirilmesi,
6. Araç ihtiyaçları,
7. Personel ihtiyaçları,
8. Çalışma güvenliği,
9. Sorumluluklar,
10. Yağmur kanallarının temizlenmesi.

Altyapı ve Kazısız Teknolojiler Derneği, altyapı hatlarında temizlik konularında tüm üretici, kullanıcı ve araştırmacılara en uygun çözüm yöntemlerini sunmak için ulusal ve uluslararası çalışmalarını sürdürecektir.